Vatikan’da bir devir kapandı; Papa Francesco son yolculuğuna uğurlandı

 Hayata gözlerini 88 yaşında yuman Hristiyanlığın Katolik mezhebinin 266’ncı ruhani lideri ve Vatikan Şehir Devleti Başkanı Papa Francesco, on binlerce kişinin ve çok sayıda dünya liderinin katıldığı bir cenaze merasimiyle son yolculuğuna uğurlandı.

On iki yıl bu makamda kalan Papa Francesco’nıun naaşı, 3 gün boyunca Aziz Petrus Bazilikası’nda halka açıldı ve Cuma akşamına kadar yaklaşık 250 bin kişinin ziyaret ettiği açıklandı.

Naaşın ziyarete kapatılmasının ardından, akrabaları ve yakın çalışma arkadaşları ile bazı din adamları başta olmak üzere kısıtlı kişinin katıldığı bir merasimle dün akşam kardinaller tarafından din adamının tabutu mühürlenerek kapatıldı.

Vasiyeti üzerine, selefleri gibi üç yerine tek tabuta konan Papa’nın naaşının üzeri çinko bir levha ile kapatıldıktan sonra mühürlendi. Geleneklere uygun olarak tabutun içine onun hizmet yıllarını simgeleyen gümüş ve bronz madalyalar, papalık döneminde basılan madeni paralarla dolu bir kese ve merasim yöneticisi tarafından hazırlanan, Papa'nın hayatını ve faaliyetlerini anlatan Senet'in yer aldığı metal bir tüp yerleştirildi.

Seleflerinin aksine kırmızı ve gösterişli Prada marka ayakkabı giymeyi reddeden Papa Francesco, kırmızı tören kıyafeti ve yıpranmış siyah ayakkabılarıyla tabuta kondu.    

Lüks yaşamı reddeden ve verdiği bazı röportajlarda ''Öldüğümde normal bir insan olarak gömülmek istiyorum'' diyen Papa’nın cenaze töreni de mümkün olduğu kadar sade organize edildi. Aziz Petrus Meydanı ve Vatikan’ın çevresindeki yolları dolduran 250 bini aşkın kişi Papa’ya veda etti.

''Yoksullar için yoksul bir Kilise'' şiarıyla göreve 2013 yılında başlayan ve birçok kez yardıma muhtaçlarla, dışlanmışlarla bir araya gelen, sosyal adaletsizlikten dert yanan, kapitalizme karşı duruşuyla bilinen ve sömürü sisteminin bitmesi gerektiğini ifade eden Papa’nın cenaze töreninde evsizler, yoksullar ve göçmenlere meydanda öncelikli yer verildi.   

Diplomasi sahnesi 

Üst düzey güvenlik önlemlerinin alındığı törene, 170’e yakın ülke ve uluslararası kuruluştan delegasyon katıldı. Bunlar arasında 14 ülkenin kraliyet ailesi temsilcisi ile 60’a yakın devlet ve hükümet başkanı yer aldı.

Papa’nın geçmişte karşılıklı açıklamalarla çok sert atışmalar yaşadığı ülkesi Arjantin’in Cumhurbaşkanı Javier Milei’nin yanı sıra, yine Papa ile arası göçmenler konusunda iyi olmayan ABD Başkanı Donald Trump ve eşi Melania Trump protokolde ilk sırada yer aldı.

Türkiye'yi TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş'un temsil ettiği törene katılanlar arasında, İtalya Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella ve Başbakan Giorgia Meloni, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva, Macaristan Cumhurbaşkanı Viktor Orban, İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Galler Veliaht Prensi William, İspanya Kralı Felipe ve Kraliçe Letizia da bulundu.  

Rusya’yı Kültür Bakanı Olga Lyubimova temsil ederken Gazze meselesi nedeniyle Papa’nın karşı karşıya geldiği İsrail ise büyükelçilik düzeyinde temsil edildi. Başbakan Binyamin Netanyahu, Papa’nın ölümünden 3 gün sonra, tepkiler üzerine başsağlığı mesajı yayınlamıştı.   

Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres ve Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’in yanı sıra, bir önceki ABD Başkanı Joe Biden ve eşi Jill Biden da katılımcılar arasındaydı.  

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy de ilk sırada oturdu ve meydana ulaştığında halkın alkışıyla karşılandı.

Trump ve Zelenskiy, cenazenin başlamasına kısa süre kala, Papa’nın tabutunun tutulduğu Aziz Petrus Bazilikası’nda 15 dakikaya yakın bir görüşme gerçekleştirdi.

''Bizi duvarlar değil, köprüler inşa etmeye ve savaşları durdurmaya çağırdı''

Küresel kritik siyasi liderleri buluşturan, adeta sessiz bir diplomasi sahnesine dönüşen merasimi yöneten Kardinal Giovanni Battista Re, verdiği vaazda, 12 yıllık görev süresi boyunca Papa Francesco’nun kalplere ve vicdanlara dokunduğunu ifade etti.

Son yıllarda yaşanan sayısız savaşın, insanlık dışı dehşetlerin ve sayısız katliamın ve yıkımın karşısında Papa Francesco’nun sürekli olarak sesini yükselterek barış ve huzur dilediğini hatırlatan Kardinal Re, ''Herkesi makul olmaya çağırdı, çözümler bulmak için dürüst müzakere çağrısında bulundu. Çünkü savaşlar, sadece insanların ölümü, evlerin, hastanelerin ve okulların yıkılmasıdır. Savaş; her zaman daha da kötüye giden bir dünya yaratır, herkes için her zaman acı ve trajik bir yenilgidir'' dedi.

Kardinal Re, Papa Francisco’nun göç meselesi konusunda da hassas olduğunu, duvarlar değil, hep köprüler inşa etmeyi salık verdiğini hatırlattı.

Aziz Petrus Meydanı’nda iki saate yakın süren merasimin ardından Papa’nın naaşı, papalık cipi Papamobil’e konarak Roma’nın merkezindeki ana caddelerden geçirildi.

Yaklaşık 6 kilometre süren bu yolcuğun tarihte bir ilk olduğu, Vatikan dışına gömülen diğer papaların, izdihamı önlemek için güvenlik gerekçesiyle, zamanı belirtilmeden gece gömülecekleri yerlere transfer edildiği belirtiliyor.   

Papa Francesco, 2022’de hazırladığı vasiyetnamesinde, ölümünün ardından çoğu modern papa gibi Vatikan’daki Aziz Petrus Bazilikası’nınn mahzeninde bir lahit içine konmak yerine Roma’nın dört büyük bazilikasından biri olan Kutsal Meryem Ana Bazilikası’na gömülmek istediğini belirtmişti. Böylece modern zamanda, 122 yıl sonra Vatikan dışına gömülen ilk papa oldu.

Papa, bu tercihi, söz konusu kilisenin Meryem Ana’ya adanmış olmasından dolayı yaptığını anlatmış, ilk başta buraya gömülmeye sıcak bakmasa da Hz. Meryem’in kendisine 2022’de ''Mezarını hazırla'' dediğini aktarmıştı bazı anlatımlarında. Ancak Hz. Meryem’in bir rüyada mı kendisine bunu söylediği netlik kazanmadı.

Papa, seyahatlere çıkmadan ve döndükten sonra olmak üzere, yaklaşık 125 kez bu bazilikaya gelerek dua etmişti.

Papa, "Vatikan benim son hizmetimin evidir, ebedi evim değil" ifadesini de kullanıyordu.

Cenaze masraflarını ''gizemli'' bir hayırsever karşıladı

Cenazeyi, Kutsal Meryem Bazilikası’nın girişinde ellerinde beyaz çiçekler tutan göçmenler, cezaevinden izinli çıkan mahkûmlar, yoksullar ve toplumdan dışlanmışlardan oluşan bir grup karşıladı. İtalyan basınında, bunlar arasında Türkiye’den bir göçmenin de olduğu bilgisi yer aldı.  

Daha sonra bazilikanın Paolina Şapeli’ndeki ''Salus Populi Romani (Roma Halkının Kurtuluşu)'' adlı Bizans ikonasının olduğu noktaya Papa’nın naaşı toprağa defnedildi.

Söz konusu ikonanın, kanonik İncillerin yazarları Dört Müjdeci'den biri olan, Suriye Antakya’sı doğumlu Aziz Luka tarafından yapıldığı biliniyor.  

Dedelerinin memleketi olan İtalya’nın Ligurya bölgesinden getirilen bir mermerle Papa’nın mezarı kapatıldı ve yine vasiyet ettiği gibi şatafatsız bir şekilde üzerine sadece Latince’deki havari adı ''Franciscus'' yazıldı. Gömülme anı Papa’nın yakınları ve bazı din adamlarını katılımıyla basına kapalı olarak gerçekleştirildi.

Bu bazilikaya gömülen son papa 356 yıl önce vefat eden Papa Clement IX olmuştu.

Papa Francesco, vasiyetinde ayrıca ismini açıklamadığı bir hayırseverin tüm cenaze masraflarını karşılayacağını yazdı. Bu ''gizemli'' kişinin cenazeye de katılmış olabileceği bildiriliyor. İtalyan basını, ilk kez bir papanın cenaze masraflarının kilise tarafından değil, kendisi tarafından karşılandığını yazdı.   

''Kendini yere koyarak, ona herkesin yukarıdan bakmasını sağladı''

Kutsal Meryem Bazilikası’nda 7 papanın daha mezarı bulunuyor, ancak Papa Francesco onlar gibi bir lahit içine konmak yerine toprağa gömülmeyi istedi ve vasiyetinde bunun nedenini açıklamadı. Hrıstiyanlık ve Kiliseler Tarihi Uzmanı Gian Luca Potesta, Papa’nın bu tercihi şu nedenden yapmış olabileceğini ifade etti:

''Kendini yere koyarak, ona herkesin yukarıdan bakmasını sağladı. Bu bir evanjelik tutumdur: İlahi olana en yakın olan ve dünyadaki en yükseklerde olan kişi bile kendini Tanrı'nın bir hizmetkârı olarak gösterir. Bu nedenle, kişi aşağı bakmalıdır. Kendini küçük ve zayıf kılmak, ilahi ihtişamı göstermenin en iyi yoludur. Tersine, kişinin kendi imajını göstermenin başka yolları da vardır: kibir, zalimlik ve zorbalık. Papa Francesco ise, zıt bir çizginin hala mümkün olduğunu göstermiştir.''

Papalık seçimi Konklav 5 Mayıs’tan sonra yapılacak

Teamüllere göre; cenaze töreninden sonra Vatikan’da 9 günlük yas tutuluyor ve papalık seçimleri Kardinaller Meclisi’nin belirlediği en yakın tarihte gerçekleştiriliyor. Mümkün olan en yakın Konklav tarihinin 5 Mayıs olduğu bildiriliyor.  

On iki yıllık görev süresinin son dört yılında bir dizi hastalıkla mücadele eden Papa Francesco, son olarak 14 Şubat 2025’te Roma’daki Gemelli Hastanesi’nde 38 gün boyunca çift taraflı zatürre nedeniyle tedavi görmüş ve iki kez ölüm riski atlatmıştı.

Papa, 23 Mart’ta taburcu edilmiş, doktorların iki aylık mutlak nekahet tavsiyesine rağmen kısıtlı da olsa çalışmayı sürdürmüş, Paskalya günü Vatikan’da toplanan halkı cipin üzerinde son kez selamlamasının ertesi günü, 21 Nisan’da yaşamını yitirmişti. ANKA